سدر نشیم(סדר נשים) از میشنا (تورات شفاهی) به احکام و مسایل زنان و خانواده میپردازد. این سدر هفت بخش دارد که بخش آخرش مربوط به گیتین (גיטין) یا طلاق است.
اول بحث طلاق نه از نحوه طلاق دادن صحبت میشود نه تعریف طلاق و… بلکه با این بحث شروع میشود که اگر یک نفر از مملکت خارج طلاقنامه ای بیاورد چطور از او پذیرفته یا رد میشود و اگر امضا کنندگان و شهود طلاقنامه غیریهودی باشند چه میشود و…
هفت هشت مسئله اول به این دست امور میپردازد و در اثنای بحث از نحوه صحیح طلاق دادن زن صحبت میشود. با کتب طلاق در بین مسلمانان مقایسه کنید! تفاوت جالبی دیده میشود. معلوم است سرزمین و غیر یهودیان مهمترین مسایلی بوده است که سوالات شرعی برای یهودیان پیش می آورده! این تمایز در اغلب کتب هلاخایی دیده میشود. پراکندگی جغرافیایی محسوس و تلاش برای حفظ انسجام اجتماعی جامعه یهودیان در کتب فقهیشان به خوبی دیده میشود.
یک نکته قابل توجه در شباهت اسلام و یهودیت و حتی یونان باستان جهت فاعلیت در طلاق است. فاعل طلاق اسلامی و نویسنده گت یهودی، مردان هستند. ازدواج اما متفاوت است و در اسلام زن دارای فاعلیت موثر است در حالی که در ادبیات یهودی مانند طلاق، فاعل، مرد است و حرفی از فاعلیت زن در میان نیست. جالب است که طلاق عنوان شرعی معینی در یهودیت دارد اما ظاهرا ازدواج حقیقت شرعیه ای ندارد و در متون یهودی از روشهای به دست آوردن زن سخن گفته میشود و سند کتوبه که در واقع قراداد زناشویی است. 
تفاوتها و تشابه ها بین متون یهودیت و اسلام و مسیحیت در مسئله ازدواج و طلاق جالب و دارای نکات فراوان است. امیدوارم روزی مقایسه ای متن محور در این سه دین در این باب انجام بدهم. به تعبیر ما طلبه ها «حقایق شرعیه» در این ادیان به اشکال متمایزی شناسایی شده اند که میتواند موضوعات بسیار عالی برای پژوهشهای تطبیقی ادیان باشد و بر فهم اسلام هم موثر واقع شود. البته فهم علمای خودمان هم از حقایق شرعیه مختلف متفاوت بوده است که جای پژوهشهای عمیق دارد.

وعلی الله فلیتوکل المتوکلون