2
دی

نقد پیش از چاپ کتاب «سرشت و روش شناسی مطالعات اسلامی جنسیت»

پوستر نشست نقد کتاب

📖نقد پیش از چاپ کتاب
«سرشت و روش شناسی مطالعات اسلامی جنسیت»
🖌مؤلف: خانم دکتر بتول سادات بنیادی
مدیر گروه مطالعات اسلامی پژوهشکده مطالعات زن و خانواده دانشگاه ادیان و مذاهب
🔍ناقد: حجت الاسلام دکتر حسین بستان
دانشیار پژوهشکده علوم اجتماعی - گروه جامعه شناسی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
چهارشنبه 3 دی ماه ساعت 13:30 الی 15
ساختمان شهید بهشتی 1/ پژوهشکده مطالعات زن و خانواده
🟣لینک مجازی: B2n.ir/u24064     رمز ورود:22


free b2evolution skin
9
آذر

کِتوبا (כְּתוּבָּה)

کِتوبا (כְּתוּבָּה) قلب پیمان ازدواج یهودی است و در واقع یک سند حقوقی الزام‌آور است که وظایف و تعهدات مالی شوهر نسبت به همسرش را مشخص می‌کند. این سند از نظر فقهی بسیار مهم است و در واقع، ازدواج یهودی بدون کِتوبا صحیح نیست.
کِتوبا به زبان آرامی نوشته می‌شود و شامل سه بخش اصلی است:

۱. مقدمه
این بخش با عباراتی الهی و تاریخی آغاز می‌شود و اساس ازدواج را بنا می‌نهد. این قسمت به سوابق تاریخی ازدواج در سنت یهودی اشاره می‌کند و آن را یک فرمان الهی می‌داند.

۲. تعهدات مالی شوهر
این بخش، مهم‌ترین قسمت سند است و حقوق مالی زن را در دو حالت اصلی تضمین می‌کند:
الف) مهر معجل (תשלום מיידי - تاشلوم می دی)
این بخشی از مهریه (מָהַר) است که مرد متعهد می‌شود در هنگام ازدواج (یا ظرف مدت کوتاهی پس از آن) به زن بپردازد. در بسیاری از جوامع یهودی، این مبلغ به صورت نمادین تعیین می‌شود و اغلب به صورت «دویست زوز برای باکره و صد زوز برای بیوه» ذکر می‌شود (خیلی مقدار ناچیزی است).

ب) مهر مؤجل (תשלום לאחר מכן - تاشلوم له آکر میخن)
این بخش از مهریه، مهم‌ترین تضمین برای زن است و در صورت طلاق یا فوت شوهر فعال می‌شود. شوهر متعهد می‌شود که مبلغ مشخصی را در صورت جدایی یا فوت به همسرش بپردازد. این مبلغ معمولاً بیشتر از مهر معجل تعیین می‌شود تا زنی که از ازدواج خارج می‌شود، بتواند زندگی خود را تأمین کند.این مبلغ باید از بهترین دارایی‌های شوهر (چه دارایی‌های شخصی او قبل از ازدواج و چه دارایی‌های مشترک پس از ازدواج) تأمین شود. این بند کِتوبا را به یک سند بدهی تبدیل می‌کند که با ختم ازدواج(طلاق یا وفات شوهر) فعال میشود.

ج) تعهدات مراقبتی در حین زندگی مشترک

این بخش تعهداتی را ذکر می‌کند که شوهر موظف است در طول زندگی زناشویی نسبت به همسرش انجام دهد که شامل موارد زیر است:
1) تأمین غذا (מְזוֹן - Mezon): تأمین خوراک کافی و مناسب.
2) تأمین پوشاک (לְבוּשׁ - Levush): تأمین لباس متناسب با شأن و منزلت اجتماعی زن.
3) تأمین مسکن (טִינוּף - Tinuf): فراهم کردن محل سکونت شایسته.
4) خدمات زناشویی (עוֹנָה - Onah): تعهد به رابطه زناشویی مطابق عرف و خواست زن.
این تعهدات به طور پیش‌فرض بر مرد واجب است و بخشی از تعهدات قراردادی او در کِتوبا محسوب می‌شود. اگر مرد از انجام این وظایف سرباز زند، زن حق دارد درخواست طلاق یا حتی اجبار او را داشته باشد. این تعهدات قابل سلب از مرد نیست. و زن میتواند در زمان انعقاد کتوبا تعهدات بیشتری را درخواست و ثبت کند.

۳. امضاها و شهود
این بخش سند را از نظر قانونی معتبر می‌کند و حاوی امضای زن و شوهر و امضای دو شاهد (که نمی‌توانند از بستگان نزدیک باشند) است.

الله اعلم

د. بتول سادات بنیادی
#گروه_مطالعات_اسلامی
پژوهشکده مطالعات زن و خانواده
@wfsrqom


free b2evolution skin
29
آبان

نیدا (נִדָּה‎) (حیض)

 

نیدا (נִדָּה)، وضعیت زن در هنگام حیض، از کهن‌ترین و تفصیلی‌ترین مجموعه احکام طهارت در تورات و فقه ربانی یهود است.
נִדָּה (Niddah) اسم مؤنث به معنی «جداشده» یا «منزوی» یا «مطرود» است. و اصطلاحا یعنی زنی که در دوره‌ی عادت ماهیانه قرار دارد و طبق شریعت یهود باید از تماس جسمی با دیگران و آیین‌های طهارت تا پایان دوره پرهیز کند و دیگران نیز با او تماس نداشته باشند.
نیدا یکی از رساله های کتاب طهاروت (طهارت) را در میشنا به خود اختصاص داده است.
منبه اصلی این حکم سفر لاویان (ויקרא) ۱۵:۱۹ تا 24 است:
וְאִשָּׁה֙ כִּֽי־תִהְיֶ֣ה זָבָ֔ה דָּ֛ם יִהְיֶ֥ה זֹבָ֖הּ בִּבְשָׂרָ֑הּ שִׁבְעַ֤ת יָמִים֙ תִּהְיֶ֣ה בְנִדָּתָ֔הּ וְכׇל־הַנֹּגֵ֥עַ בָּ֖הּ יִטְמָ֥א עַד־הָעָֽרֶב (15:19)
«هر زنی که جریان خون دارد هفت روز ناپاک خواهد بود؛ هر که او را لمس کند تا شام ناپاک خواهد شد؛ هر بستر او و هر چیزی که بر آن نشسته است ناپاک خواهد بود.»
زن طی این مدت و تمام چیزهایی که لمس میکند دچار نجاست (טומאה) دانسته میشود و باید از اموری (رابطه جنسی، ورود به معبد، قربانی، تماس با دیگران و اشیاء) اجتناب کند. کسی که این زن را در مدت عادت ماهیانه یا چیزهایی که او تماس داشته را لمس کند نجس میشود و باید طهارت طبق قوانین مخصوصش انجام دهد.
احکام نیدا در رساله نیدا از کتاب طهاروت (סדר טהרות) آخرین سفر میشنا آمده است.

والله اعلم وعلیه نتوکل
 


free b2evolution skin
27
آبان

یواموت میشنا (משנה יבמות)

اولین بخش سدر ناشیم (کتاب زنان) در میشنا (משנה تورات شفاهی) مربوط به یواموت (יבמות) است.
این رساله 16 فصل دارد که هر یک به یک یا چند حکم فقهی در مورد ازدواج یوامه میپردازد.
رساله یواموت در واقع تفصیل قانون ییبوم ((ייבום) ازدواج با برادرشوهر) است که در تورات؛ سفر تثنیه (דברים) 25:5 تا 5 آیه بعد آمده است:
כִּֽי־יֵשְׁב֨וּ אַחִ֜ים יַחְדָּ֗ו וּמֵ֨ת אַחַ֤ד מֵהֶם֙ וּבֵ֣ן אֵֽין־ל֔וֹ לֹֽא־תִהְיֶ֧ה אֵֽשֶׁת־הַמֵּ֛ת הַח֖וּצָה לְאִ֣ישׁ זָ֑ר יְבָמָהּ֙ יָבֹ֣א עָלֶ֔יהָ וּלְקָחָ֥הּ ל֛וֹ לְאִשָּׁ֖ה וְיִבְּמָֽהּ׃
« هرگاه برادران با هم زندگی کنند و یکی از آنها فوت کند و فرزندی از خود باقی نگذارد،* همسر متوفی* نباید همسر شخص دیگری خارج از خانواده شود. برادر شوهرش باید با او ازدواج کند: او باید او را به همسری خود درآورد و وظیفه لِویر را انجام دهد. »
(وظیفه لویر یعنی برادر متوفی بدون فرزند باید با بیوه او ازدواج کند و فرزندی همنام او به دنیا آورد.)
این ازدواج واجب را با هلیتزا میتوان لغو کرد. که در رساله یواموت قوانینش به تفصیل بیان شده است.

در فرهنگهای لاتینی این آیین رسوخ داشته است حتی مشابه این آیین به صورت یک رسم در برخی اقوام ایرانی هم دیده میشود.

والله اعلم وعلیه نتوکل


free b2evolution skin
15
آبان

کاربست روش تحقیق گراندد تئوری (نظریه‌پردازی زمینه‌ای/داده بنیاد) در مطالعات اسلامی

چنانکه در پست قبل گفتم ما هنوز ظرفیت‌های روش‌های کیفی را به‌طور کامل به کار نگرفته ایم، در حالی‌که این روشها می‌توانند یاری گر نظریه پردازی اسلامی باشند؛ در مواردی هم که ورود کرده ایم آنها را متناسب با مسائل خود بازتولید نکرده ایم.
میخواهم چند پستی در مورد روشهای تحقیق کیفی بنویسم شاید برای طلاب جوان انگیزه مطالعه این روششها باشد.

روش تحقیق کیفی گراندد تئوری (نظریه‌پردازی زمینه‌ای/ داده بنیاد)

 گراندد تئوری دقیقاً در چه ابعادی و چگونه می‌تواند به مطالعات اسلامی کمک کند؟ در پاسخ به این سوال چند بندی مینویسم. شاید کسی بتواند عناوین بیشتری اضافه کند.
🔹 ۱. استخراج نظریه‌های بومی اسلامی از متن دینی و میدان اجتماعی
گراندد تئوری اساساً برای نظریه‌سازی از دل داده‌های واقعی طراحی شده است، نه برای آزمون نظریه‌های غربی آماده. در نتیجه، در علوم اسلامی می‌توان با این روش از متون اسلامی (قرآن، حدیث، آثار فقهی، عرفانی، فلسفی) به‌عنوان داده بهره گرفت؛ با تحلیل مفاهیم و روابط درون‌متنی، نظریه‌هایی را دربارهٔ انسان، جامعه، اخلاق و… مستقیماً از سنت اسلامی استخراج کرد.
🔹 ۲. پیوند دادن «تجربهٔ زیستهٔ مسلمانان» با آموزه‌های متون دینی
در پژوهش‌های اجتماعی دینی، می‌توان با استفاده از مصاحبه‌ها و مشاهدات از جوامع مسلمان تجربه‌های دینی، معنوی، عبادی یا تربیتی را گردآوری کرد، سپس به‌صورت زمینه‌ای تحلیل نمود تا الگویی از «زیست دینی معاصر» ترسیم شود، آنگاه این الگو را با آموزه‌های قرآنی یا روایی  نقد و غنی‌سازی کرد.
🔹 ۳. نظریه‌پردازی در حوزهٔ فقه و اخلاق اجتماعی
فقه اجتماعی امروز نیازمند درک واقعیت‌های نو است. گراندد تئوری می‌تواند در این زمینه به کشف ساختارها و نیازهای اجتماعی نوپدید کمک کند و موضوع شناسی احکام را تسهیل کند و بر پایهٔ موضوع شناسی تفصیلی، زمینهٔ استنباط احکام یا قواعد فقهی جدید را فراهم آورد.
🔹 ۴. بازتولید مفاهیم و مقولات علوم انسانی با رویکرد اسلامی
یکی از مشکلات علوم انسانی در مجامع مسلمان، ترجمهٔ خام مفاهیم غربی است. با گراندد تئوری می‌توان از داده‌های بومی (زبان دینی، متون، تجربه مسلمانان) مفاهیم تازه‌ای را انتزاع کرد، و به‌جای استقراض مفاهیمی چون “motivation” یا “self-esteem”، مفاهیم اسلامی متناظر مثل «نیت»، «اخلاص»، «عزت نفس ایمانی» را به‌صورت نظریه‌مند و منسجم بازسازی نمود.
🔹 ۵. تقویت روش‌شناسی اجتهادی و میان‌رشته‌ای
در نگاه روش‌شناسی، گراندد تئوری به مجتهد یا پژوهشگر مطالعات اسلامی کمک می‌کند تا در فرایند اجتهاد از پیش‌داوری‌های نظری مصون بماند و داده‌ها (اعم از واقعیت‌های اجتماعی یا گزاره‌های نصوص) را به‌صورت باز و استقرایی ببیند؛ و در نهایت نظریه‌ای تولید کند که واقعیت را با مبانی شرعی هم‌افق سازد، نه صرفاً منطبق یا متطابق بر ظاهر متون یا اضطرارهای حاصل از واقعیتهای اجتماعی.
🔹 6. و…


به این ترتیب به نظرم گراندد تئوری یکی از مؤثرترین ابزارها برای بازسازی علوم اسلامی بر مبنای تجربه و داده های بومی است، زیرا میتواند میان «متن دینی» و «واقعیت اجتماعی» پیوند برقرار کند.

 

والله اعلم و علیه نتوکل


free b2evolution skin
15
آبان

ضرورت بازتولید روش های تحقیق کیفی

روشهای تحقیق کیفی مدتی است مورد توجه پژوهشگران مطالعات اسلامی قرار گرفته است.
روش چیزی است که از مسئله شناسی زاده میشود و گرته برداری  در روش اغلب مواقع واقعا خطاست. بخصوص گرفتن روشهای علوم اجتماعی و دیکته کردن آنها به مطالعاتی از سنخ الهیات! در برخی زمینه ها مثل مطالعات قرآن روشهایی که در رویکردهای تفسیری کاربرد داشته اند توانسته اند جای خود را پیدا کنند اما هنوز بازتولید این روشها بر اساس سنخ مسائل اسلامی نه صورت گرفته است و نه متاسفانه مورد توجه است.
روشهایی مثل تحلیل مضمون، تحلیل محتوا، تحلیل گفتمان، گراندد تئوری… واقعا ظرفیت خوبی برای بروز شدن بر اساس مسائل مطالعات اسلامی دارند اما این کار خود پژوهشهای روش شناختی دقیقی لازم دارد که متاسفانه کمتر به ان توجه میشود. 
بازتولید روشهای تحقیق کیفی بر اساس سنخ مسائل رشته های مختلف مطالعات اسلامی، یکی از ضرورتهای جدی جوامع علمی ماست. امیدوارم طلاب قدمی در این عرصه بردارند و  کاربست انواع روشهای تحقیق کیفی را در مثلا پژوهشهای فقهی نشان دهند. کار خیلی مفید و بزرگی خواهد بود.

والله اعلم و علیه نتوکل


free b2evolution skin
26
مهر

معرفی کتاب زنان (سدر ناشیم סדר נשים) در میشنا (تورات شفاهی)

میشنا(משנה) اولین اثر مهم در ادبیات حاخامی است، که حدود سال ۲۰۰ میلادی گردآوری شده و مجموعه‌ای از آرای حقوقی را در سنت شفاهی یهودیت مستند کرده است. تلمود تفسیر این کتاب است.

میشنا از 6 بخش به نام سدر تشکیل شده است که سدر سوم آن سدر ناشیم یعنی به تعبیری کتاب زنان است.

سدر نشیم خود از 7 بخش تشکیل شده است:

1-      یواموت (יבמות): درباره احکام ازدواج اجباری زن بیوه با برادر شوهر بی‌فرزندش و آیین جایگزین برای انجام این تعهد، است.

2-      کتوبوت (כתובות): درباره قرارداد زناشویی (کتوبة) و تعهدات بین زن و شوهر سخن گفت است.

3-      نداریم (נדרים) : به نذرهایی که داوطلبانه انجام می‌شوند، به ویژه آن‌هایی که اعمال یا اشیاء خاصی را منع می‌کنند، میپردازد.

4-      ناذیر(נזיר): در مورد احکام نذیره (کسی که سوگند دوری از ناپاکیهای مشخصی یاد میکند) است.

5-      سوتا (סוטה) : احکام زنی که مظنون به زنا است و آیینی که مجرمیت او را تعیین می‌کند و سایر مسایل مربوط به ان را بیان میکند.

6-      گیتین (גיטין): قوانین مربوط به طلاق، با تمرکز بر طلاقنامه (سند طلاق) و اجرای آن را بیان میکند.

7-      کیدوشین(קידושין): مسایل مربوط به نامزدی، ازدواج، اکتساب اموال و نسب و… را بیان میکند.

پژوهشهای تطبیقی بین فقه اسلامی و فقه یهودی در مسایل زنان و حتی مسایل روش شناختی آن، میتوانند موضوعات پژوهشی ارزشمندی برای رشته های تطبیقی بین الادیانی باشند. شایسته است پژوهشگران و دانشجویان و طلاب سطوح عالی به مطالعه این بخش از کتب شریعت یهود که امور اجتماعی بسیار مهمی در حیات زنان یهودی در آن مطرح شده اند بپردازند.

پ.ن:
1- پیرو درخواست یکی از طلاب، قرار شده است در باب مطالعات زنان در کتاب مقدس مطالبی بگذرام. امیدورام مفید واقع شود.

والله اعلم وعلیه فالیتوکل المتوکلون


free b2evolution skin
20
مهر

ماجرای خلقت حوا در تورات

مسئله سرشت زنان، موضوعی بوده که تقریبا در تمام تمدنهای باستانی از آن حرف زده اند. فرهنگ شرق به صورت مستقیم در مورد ذات زنان صحبت کرده است. اما ادیان ابراهیمی با سردمداری یهودیت با داستانی در مورد خلقت اولین زن و نقش او در هبوط انسان از بهشت، بیانی نمادین در این باره ارائه کرده است.
معمولا تورات متهم است به اینکه زن را طفیلی و ساخته شده از دنده مرد دانسته است. اما فکر میکنم این سخن چندان قابل قبول نیست. بخصوص که در بیان کلی پیش از بیان ماجرای خلقت آدم (نخستین انسان) و حوا (نخستین زن) تورات بیان میکند که در روز ششم خداوند انسان را به صورت و همانند خود آفرید و آنها را زن و مرد آفرید آنها را برکت داد و در زمین پراکند!
بعد در باب بعدی در روز هفتم یک دفعه داستان معروف خلقت اولین انسان و همسر او گفته میشود و ادبیات بسیار متفاوت میشود.
یعنی در واقع دو روایت (مشهور به روایتهای الوهیمی و یهوه ای)  از خلقت انسانها در تورات است. یک بیان کلی که به نوع انسان اشاره میکند و به طور کلی میگوید خداوند انرا به صورت و همانند خود آفرید!

וַיֹּ֣אמֶר אֱלֹהִ֔ים נַֽעֲשֶׂ֥ה אָדָ֛ם בְּצַלְמֵ֖נוּ כִּדְמוּתֵ֑נוּ וְיִרְדּוּ֩ בִדְגַ֨ת הַיָּ֜ם וּבְע֣וֹף הַשָּׁמַ֗יִם וּבַבְּהֵמָה֙ וּבְכׇל־הָאָ֔רֶץ וּבְכׇל־הָרֶ֖מֶשׂ הָֽרֹמֵ֥שׂ עַל־הָאָֽרֶץ׃ (בְּרֵאשִׁ֖ית 1:26)
וַיִּבְרָ֨א אֱלֹהִ֤ים ׀ אֶת־הָֽאָדָם֙ בְּצַלְמ֔וֹ בְּצֶ֥לֶם אֱלֹהִ֖ים בָּרָ֣א אֹת֑וֹ זָכָ֥ר וּנְקֵבָ֖ה בָּרָ֥א אֹתָֽם׃ (בְּרֵאשִׁ֖ית 1:27)

نکته مهم این که در روایت کلی از فعل וַיִּבְרָ֨א از ریشه בְרָ֨א یعنی (برء) آفریدن از هیچ استفاده میکند و زن و مرد را به تساوی در این خلقت نام میبرد.
اما در روایت روز هفتم ظاهر بیان این است که خدا آدم (نخستین مرد) را از خاکی از زمین آفرید و در او دمید تا زنده شد. بعد دید که تنهاست و حیوانها بدردش نمیخورد او را بی هوش کرد و یکی از دنده هایش را درآورد و با آن دنده زنی برایش آفرید که بعد خود آدم اسمش را (ایشا یعنی بر گرفته از انسان= زن) میگذارد (و نه حوا). و بلافاصله بیان میکند که به خاطر همین است که مرد خانواده اش را رها میکند و به زنش میپیوندد و با هم یک تن میشوند!
וייצר יהוה אלהים את־האדם עפר מן־האדמה ויפח באפיו נשמת חיים ויהי האדם לנפש חיה (בְּרֵאשִׁ֖ית 2:7)
ויטע יהוה אלהים גן־בעדן מקדם וישם שם את־האדם אשר יצר(בְּרֵאשִׁ֖ית 2:8)
ויאמר יהוה אלהים לא־טוב היות האדם לבדו אעשה־לו עזר כנגדו (בְּרֵאשִׁ֖ית 2:18)
ויפל יהוה אלהים  תרדמה על־האדם ויישן ויקח אחת מצלעתיו ויסגר בשר תחתנה (בְּרֵאשִׁ֖ית 2:21)
ויבן יהוה אלהים  את־הצלע אשר־לקח מן־האדם לאשה ויבאה אל־האדם (בְּרֵאשִׁ֖ית 2:22)
ויאמר האדם זאת הפעם עצם מעצמי ובשר מבשרי לזאת יקרא אשה כי מאיש לקחה־זאת (בְּרֵאשִׁ֖ית 2:23)
על־כן יעזב־איש את־אביו ואת־אמו ודבק באשתו והיו לבשר אחד (בְּרֵאשִׁ֖ית 2:24)
جالب اینکه در اینجا از فعل וייצר به معنای فرم و شکل دادن استفاده میکند نه خلق کردن. در مورد اولین زن هم از וַיִּבֶן به همان معنای شکل دادن استفاده میکند. آدم وقتی زن را میبیند میگوید این استخوانی از استخوان من و گوشتی از گوشت من است پس اسمش را אשה یعنی برگرفته از انسان میگذارد. بلافاصله میگوید به همین دلیل است که انسان از پدر و مادر جدا میشود و با همسرش یکی میشود.
یک نکته هم در مورد کلمه צלעת  (צלעות) یعنی جمع همان (צלע) ضلع (دنده) قابل توجه است که قرب و نزدیکی را میرساند.
ما باشیم و  این دو روایت، چه تفسیری باید کرد؟ آیا بیان روایت دوم خیلی نمادین به نظر نمیرسد؟ آیا غایت اخلاقی در این روایت پررنگ نیست؟ آیا میتوان به راحتی طفیلی بودن خلقت زن را در این روایات اثبات کرد؟ آیا نظریه تکامل به واسطه زوجیت در روایت دوم ارائه نشده است؟
در مورد داستان خوردن از میوه ممنوعه هم به نظرم آن تفسیر رایج از تورات کمی محل مناقشه است که زن را در آن گنهکار و مقصر میدانند. در فرصتی دیگر به آن خواهم پرداخت. به نظرم ما تورات را با دقت نخوانده ایم و بیشتر گفتگوی جدلی با آن داشته ایم. به نظرم قرآن مجید راهنمای خوبی برای فهم و تفسیر دقیقتر تورات است. مطالعه زبانشناختی دقیق این دو کتاب مقدس میتواند روایتهای مشترکی را آشکار سازد.

والله اعلم وعلیه فالیتوکل المتوکلون

 


free b2evolution skin
15
مهر

تابوها در عرصه پژوهش و اندیشه!

یادم هست  قریب به ده سال پیش در خدمت یکی از اساتید برجسته مطالعات زنان در حوزه بودم و عرضه داشتم که مسئله «جنسیت» است نه «زن». برافروخته شد و گفت این کلمه را جای دیگر استفاده نکن! این کلمه ال جی بی  تی هاست!
در دلم گفتم درست است که تبارشناسی مفاهیم و سرگذشت آنها خیلی مهم است؛ اما یک مفهوم متعلق به نظریه هایی که آنرا به کار گرفته اند نیست!
هنوز که هنوز است خیلیها ابا دارند از بیان کلمه «جنسیت» در موضوع و مسئله پژوهشهایشان، علی رغم اینکه متوجه خطاهای منطقی جایگزینی کلمات دیگر هستند. خلاصه همچنان این لفظ یک تابو است در حدی که اغلب کسانی که در این حوزه کار میکنند حتی از ذکر این کلمه اجتناب میکنند.
واقعیت این است که چاره ای جز تنقیح مسائل و افزایش دقت منطقی پژوهشهامان نیست اگر میخواهیم جامعه ای پیشرو در سطح جهانی داشته باشیم و چنانکه شایسته میراث غنی اسلامی است دری به روی بشر بگشاییم!

والله اعلم وعلیه فلیتوکل المتوکلون


free b2evolution skin
12
مهر

ابژگی زن در مطالعات اسلامی؛ بی دقتی منطقی.

«زن» کلی طبیعی است و بنابر قواعد منطقی، موضوع قضایای علوم قرار نمیگیرد. زیرا قضیه ای که کلی طبیعی موضوع ان قرار گیرد قضیه ای مهمله (فاقد سور) دانسته میشود و این قضایا به علت اهمال در سور، قابل شراکت در قیاس و استدلال نیستند.

«زنان» اما یک گروه انسانی متعین است و ابژه مطالعه در علوم اجتماعی است که بر پایه استقراء قادر به صدور گزاره هایی در باب جمعیت معین و خاصی از زنان است و میتواند مقدمات استدلالات برخی دانشهای دیگر را فراهم سازد. الهیات، دانشی استقرایی نیست. الهیات از علوم اجتماعی تغذیه میکند اما خود مطالعه اجتماعی نمیکند. الهیات بر اساس منابع، بنیادها و قواعد خود از گزاره های تولید شده توسط علوم اجتماعی، برای پاسخ به برخی پرسشهای خود بهره میگیرد.

متاسفانه در حال حاضر، با نوعی مسامحه منطقی، که موجب ضعف و آسیب نظری است، مسایل و مباحث گوناگونی در مجامع علمی ما به عنوان «مطالعات اسلامی زن و خانواده» و ذیل دانشهای اسلامی مطرح میشوند و آثار پژوهشی بر همین مبنا تولید میشوند که فاقد دقت منطقی و معرفتشناختی مورد انتظار است و به همین علت قادر نیستند آموزه های اسلامی را برای حیات مومنانه زنان امروز فراخوانی کنند و آنها را در حد جدالهای کلامی فرومیکاهند.

 

د. بتول سادات بنیادی
#گروه_مطالعات_اسلامی
پژوهشکده مطالعات زن و خانواده، دانشگاه ادیان و مذاهب قم
@wfsrqom


free b2evolution skin